دفتر مالکیت فکری دانشگاه علوم پزشکی ایلام از سال 1398 فعاليت رسمي خود را در حوزه معاونت پژوهش و فناوري شروع نمود و هدف آن حمايت از دارايي هاي فکري اشخاص حقيقي و حقوقي دانشگاه در سطح ملي و بين المللي و ارتباط علمي (ارزيابي و استعلام اختراعات) با اداره ثبت اختراعات كشور است.
اهم فعالیت های دفتر مالکیت فکري عبارتند از:
۱. ارزیابی اختراعات با همکاری اداره ثبت اختراعات
۲. پیگیری امور ثبتي اختراع ها توسط کارشناس اداره و نماينده حقوقي دانشگاه از مراجع قانوني ثبت
۳. حمایت مالی و معنوی از مخترعين و نوآوران دانشگاه جهت ثبت طبق ضوابط جاري
۴. مشاوره و اطلاع رسانی به صورت مجازی(سایت دانشگاه) و فيزيکي (کارشناس دفتر)
۵. پیگیری ثبت اختراعات و اکتشافات اعضاي هيأت علمي دانشگاه
مفهوم مالکیت فکری
حقوق مالکیت فکری، مفهوم حقوقی نويني است که از فعاليت‌ها و محصولات فكري در زمينه‌هاي تجاري، علمي، ادبي و هنري حمايت مي كند وشامل دو بخش مالكيت صنعتي و مالكيت ادبي و هنري است. در بخش مالكيت صنعتي عمدتاّ حق اختراع، علائم صنعتی و تجارتی، طرح‌های صنعتی و نشانه‌هاي جغرافيايي مطرح مي شود؛ و در بخش مالکيت ادبي و هنري، حقوق مولفان، مصنفان، هنرمندان و پديدآورندگان نرم افزارهاي رايانه‌اي و حقوق جانبي مربوط به کپي رايت که شامل آثار ديداري و شنيداري مي باشد، مورد بررسي قرار مي گيرد.
به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که حقوق مالکیت فکري در برگيرندة دو شاخة ذيل است:
- مالکیت صنعتی؛
- حقوق ادبی و هنری(کپی‌رایت) و حقوق جانبی.
توجه حقوق مالکیت صنعتی بیشتر بر عناصر صنعتي يک کالا يا يك خدمت معطوف است و شامل:
- علائم تجاری؛
- اسم‌های تجاری؛
- علائم یا نشانه‌های جغرافیايي؛
- حق اختراع؛
- طرح‌های صنعتی؛
- اسرار تجاری؛
- مدل‌های اشیاء مفید (کاربردي) يا نمونه‌هاي اشياء مصرفي است.
بنابراین، نظام حقوقی گسترة وسیعي از خلاقيت‌ها و آفرينش‌هاي فکري در بخش‌هاي نامبرده بر اساس صلاحيت‌ها، موازين و با محدوديت‌هاي خاصي که به دارندة قانوني آن تعلق مي‌گيرد را مي‌توان با عنوان حقوق مالکيت فكري در نظر گرفت.
بر اساس ماده دوم کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکيت فکري (مصوب ژوئيه ) حقوق مالكيت فكري عبارت است ازحقوق ناشي از:
- فعالیت‌های ادبی، هنري و علمي؛
- اجرای برنامه‌های هنرمندان مجری و پخش؛
- اختراعات؛
- اکتشافات علمی؛
- طرح‌های صنعتی؛
- علائم تجاری و خدماتی؛
- حمایت در برابر رقابت غیرمنصفانه.
در یک تقسیم‌‌‌‌‌‌بندی ديگر مي‌توان گفت که حقوق مالکيت صنعتي شامل دو محور است:
الف: حقوق مربوط به علائم مانند علائم تجاری و علائم جغرافیایي که در صورت حفظ شکل متمايز خود مي‌توانند تا مدت نامحدود مورد حمايت واقع شوند.
ب: حقوق مربوط به اختراع و طراحی صنعتی که شامل اختراعات، طرح‌های صنعتي و اسرار تجاري مي‌شود و مدت حمايت از آن‌ها معمولاً محدود است:
حقوق مالکیت ادبی و هنری هم به طور کلي شامل دو بخش متمايز است که عبارتند از:
الف- حق مؤلف، حق نسخه‌برداری یا حقوق پدیدآورندگان اصلي آثار؛
ب- حقوق‌جانبی یا حقوق اجراکنندگان، تولیدکنندگان آثار صوتي و سازمان‌هاي پخش‌کننده.
به طورخلاصه، باید گفت که حقوق ادبی و هنری عبارت از حق پديدآورنده اثر يا آثار ادبي، هنري و علمي در ناميده شدن اثر يا آثار به نام او و همچنين حق انحصاري‌اش در تکثير، توليد، اجراء، ارائه و استفاده از آن اثر يا آثار است. کپي‌رايت از نظر لغوي به معناي حق نسخه‌برداري يا حق مؤلف است. از نظر اصطلاحي به حقوق پديدآورندگان آثار ادبي، هنري و علمي اطلاق مي‌شود كه طيف گسترده‌اي از آثار مكتوب تا آثار هنري، صوتي- تصويري، تجسمي، صنايع دستي، نقشة قالي، گليم و حتي نرم افزارهاي رايانه‌اي را در بر مي‌گيرد.
طبق کنوانسیون برن آثار ادبی و هنری مشتمل بر همه آثاري است که صبغه ادبي، هنري و علمي داشته باشند. هرگونه جزوه، کتاب، نوشتجات مربوط به كنفرانس‌ها، سخنراني‌ها، خطابه‌ها، نمايشنامه‌ها، نمايشنامه‌هاي موزيكال، طراحي رقص، نمايشنامه‌هاي كمدي، تفريحي، پانتوميم، تصنيف موسيقايي با كلام و بدون كلام، فعاليت‌هاي سينمايي و كارهاي مرتبط، طراحي، نقاشي، مجسمه‌سازي، معماري، گراور، ليتوگرافي، آثار عكاسي، عكس، آثار جغرافيايي، نقشه‌برداري و آثار علمي جزو مصاديق آثار ادبي، هنري و علمي است.
در مواد دیگری از کنوانسیون برن ترجمه، اقتباس، تنظيم موسيقي، تغيير و اصلاح آثار ادبي و هنري و آثاري مثل دايره‌المعارف و يا منتخب آثار را که در آن‌ها آفرينش فکري مصداق پيدا مي‌كند به عنوان آثار فرعي و جانبي قابل حمايت برشمرده‌اند.
کنوانسیون برن حمایت از برخی آثار را اختياري دانسته و بر عهده قوانين ملي کشورهاي عضو کنوانسيون محول كرده است كه شامل:
- متون رسمی، قانونی، حقوقی، اداري، و ترجمه‌هاي رسمي آن‌ها؛
- آثار هنری کاربردی، مدل‌ها و طرح‌های صنعتي؛
- آثار مربوط به فرهنگ عامیانه و فولکلور؛
- سخنرانی‌های ویژه.